Shpёrndarja e elektroneve nё atom

Shpёrndarja e elektroneveve nёpёr orbitale atomike me energji  tё ndryshme bёhet duke u bazuar nё disa rregulla e parime:

a)    Parimi i Aufbaut

b)   Parimi i pёrjashtimit tё Paulit

c)    Rregulla e Hundit

a.  Sipas parimit tё Aufbaut (ose parimit tё qёndrueshmёrisё) mbushja me elektrone e niveleve, nёnniveleve dhe gjendjeve energjitike, fillon nga niveli me energji mё tё ulёt deri tek niveli me energji mё tё lartё. Mbushja bёhet shkallё-shkallё sipas rregullit tё rritjes sё energjisё.

Rregulli 1

Shkalla e rritjes sё energjisё sё niveleve ёshtё ajo e rritjes sё vlerёs sё numrit kuantik themelor, ku niveli i parё n = 1 i cili ёshtё mё afёr bёrthamёs ka energji mё tё ulёt, ndёrsa niveli n =7 ka energji mё tё lartё.

Rregulli 2

Shkalla e rritjes sё enegjisё sё nёnniveleve, brenda nivelit pёrkatёs ёshtё sipas rradhёs  s, p, d, f   (nёnniveli s ka energji mё tё ulёt se nёnniveli p, nёnniveli p ka energji mё tё ulёt se nёnniveli d, dhe nёnniveli d ka energji mё tё ulёt se nёniveli f)

Rradha e mbushjes me elektrone tё niveleve, nёnniveleve dhe gjendjeve energjitike sipas energjisё nё rritje jepet nёpёrmjet skemёs sё mёposhtme:

PICTURE 5.9

Mund t’ju rikujtojmё:

a)    Nёnniveli s ka njё gjendje energjitike dhe mban 1-2e-

b)   Nёnniveli p ka 3 gjendje energjitike dhe mban 1-6e-

c)    Nёnniveli d ka 5 gjendje energjitike dhe mban 1-10e-

d)   Nёnniveli f ka 7 gjendje energjitike dhe mban 1-14e-

Kёto elektrone vendosen nё pёrputhje me parimin e pёrjashtimit tё Paulit i cili thotё:

Nё njё gjendje energjitike nuk mund tё vendosen mё shumё se dy elektrone. Ata duhet tё jenё me spine tё kundёrta.  

Gjendje tё tilla si a) ose   b)   ku elektronet janё me spine paralele nuk janё tё qёndrueshme pasi shuma e vlerave tё numrave kuntikё spinё ёshtё:

a)        ose   b)     

Pёr nёnnivelet tё cilat  kanё mё shumё se njё gjendje energjitike (p, d, f) mbushja me elektrone bёhet nё pёrputhje me rregullёn e Hundit. Nё fillim mbushen me nga njё elektron tё gjithё gjendjet energjitike qё ndodhen nё njё nёnnivel ,mё pas fillohet pёrsёri nga e para me çiftёzimin e elektroneve tё vendosura mё parё, nё mёnyrё qё shuma e spineve tё jetё maksimale. Pёr shembull nёnniveli p ka 3 gjendje energjitike dhe mban 6e- . si fillim mbushen tё tria gjendjet me nga njё elektron dhe me elektronet qё mbeten, fillon çiftёzimi nga kutia e parё deri tek e treta, duke kaluar nga e majta nё tё djathtё.

        Hapi I                          

        

     Hapi  II                  

  

     Hapi  III                                                                                                                                          

      

     Hapi  IV                                                                                                                                     

     

Formula elektronike dhe konfigurimi elektronik i atomit tё njё elementi

Mёnyra e shpёrndarjes sё elektroneve nё atom paraqitet me anё tё                                                              

 a) formulёs elektronike                                                                                                                                            

b) konfigurimit elektronik

Formula elektronike na tregon rradhёn e mbushjes me elektroneve tё niveleve dhe nёnniveleve.  Konfigurimi elektronik na tregon mbushjen me elektrone tё niveleve, nёnniveleve dhe gjendjeve energjitike

Le tё shohim njё shembull pёr shpёrndarjen e elektroneve nё atomin e elementit azot.

Atomi i azotit N  ka Z= 7, ai ka 7 elektrone nё mbёshtjelljen elektronike. Shpёrndarja e 7 elektroneve bёhet sipas diagramit tё Aufbaut.

Hapi parё:                                                                                                                                                             

 Nё fillim mbushet nёnniveli i parё 1s me 2 elektrone 1s2

Hapi i dytё:                                                                                                                                                                  

Mё pas 5 elektronet qё mbeten do tё shpёrndahen nё nivelin e dytё . Nё nivelin e dytё ndodhen dy nёnnivele s dhe p.

Nё fillim mbushet nёnniveli 2s me dy elektrone dhe 3 elektronet e tjera qё mbeten vendosen nё nёnnivelin 2p. d.m.th 2s2p3

Formula elektronike ёshtё 1s2 2s2 p3

Duke u bazuar nё formulёn elektronike 1s22s2 p3   paraqesim konfigurimin elektronik, ku çdo nёnnivel e paraqesim me anё tё gjendjeve energjitike tё tij. Vendosim nё çdo gjendje elektronet, duke u bazuar nё parimin e Paulit dhe nё rregullёn e Hundit.                                                                  Konfigurimi elektronik pёr atomin e azotit:

 

Mё poshtё nё kёtё faqe ёshtё inkluduar applet-i i cili demonstron shpёrndarjen e elektroneve nё atomet e tabelёs sё elementeve

Duke klikuar nё tabelёn periodike njё element, applet-i shfaq tё dhёna e kёtij elementi, si grupi ku bёn pjesё, emri,  simboli, numri atomik (Z) si dhe masa atomike.

Shembull 1

Duke klikuar magnezin jepen kёto tё dhёna:

Metalet alkalino-tokёsor grupi II A

Emri elementit: Magnez

Simboli: Mg

Numri atomik(Z) : 12

Masa atomike : 24

Nё tё djathtё tё tabelёs jepet shpёrndarja e elektroneve sipas diagramit tё Aufbaut:

Nё bazё tё konfigurimit shkruani formulёn elektronike.

Formula elektronike ёshtё :    1s2 2s2 2p6 3s2

Shembulli 2

Pёr shembull duke klikuar manganin jepen kёto tё dhёna:

Metale kalimtare VII B

Emri elementit: Mangan

Simboli: Mn

Numri atomik(Z) : 25

Masa atomike : 54,94

Nё tё djathtё tё tabelёs jepet shpёrndarja e elektroneve sipas diagramit tё Aufbaut:

Nё bazё tё konfigurimit shkruani formulёn elektronike.

Formula elektronike ёshtё :    1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d5

Vazhdoni nё kёtё mёnyrё pёr elementёt e tjerё.

---
Tabela Periodike e Elementeve
 ---

Kliko me maus mbi njё nga kutitё e tabelёs sё elementeve. Applet-i do tё shfaqё nё qendёr tё tabelёs tё dhёnat e kёtij elementi: a. Grupin ku bёn pjesё elementi i zgjedhur ; b. Emrin dhe simbolin e elementit tё zgjedhur; c. Numrin atomik dhe masёn atomike tё elementit.
Nё tё djathtё tё tabelёs, janё paraqitur nivelet dhe nёnnivelet e ndryshme: 1s, 2s, 2p, 3s, 3d, etj, ku numri i parё tregon numrin kuantik themelor (nivelin energjetik - vlera e energjisё vjen duke u rritur nё boshtin vertikal). Germat s, p, d, f perfaqsojnё nёnnivelet - orbitalet (s kur numri kuantik orbital l = 0, p kur l = 1, d kur l = 2 dhe f kur l = 3 etj). Me anё tё numrit tё rratheve me ngjyra paraqitet kapaciteti i orbitalit (sa elektrone mund tё vendosen nё tё). Psh ne nёnnivelin 2s mund te vendosen nje çift elektronesh me spine antiparalele, nё nёnnivelin 4d mund tё vendosn 5 çifte elektronesh, etj. Çiftet e elektroneve me spine tё kunderta tregohen me dy shigjeta vertikale brenda rrathёve tё ngjyrosur. Kur ju klikoni me maus mbi njё kuti cfardo tё tabelёs, rrathёt nё tё majtё mbushen me shigjeta, deri te elektroni i fundit i atomit tё elementit tё zgjedhur.

---
Last Updated: 09.24.01, 17:31:09
Nё kёtё faqe paraqitet pёrsёri shpёrndarja e elektroneve nё atom, por tani nёpёrmjet njё aplikimi "Shockwaveflash" i cili ekzekutohet nga cdo browser (Google Chrome, FireFoz, Ineternet Explorer, etj.) i cili e ka plug-in e quajtuar "Adobe Flash Player". Nese browser-i i kompjuterit tuaj nuk ёshtё paisur me kёtё plug-in , atehere duhet ta instaloni atё nga Interneti.
Funksionimi i kёtij aplikimi ёshtё njёlloj si applet-i i mёparshёm. Pra, mjafton tё klikoni mbi secilin element tё tabelёs qё tё shfaqet emri i elementit, struktura (formula) elektronike e tij (shёnimi spektroskopik i tij) si dhe mbushja e niveleve energjetike.